Współczesne żywienie bydła opiera się na precyzyjnym bilansowaniu dawki pokarmowej, która ma wspierać nie tylko wysoką wydajność mleczną lub przyrosty masy, ale również zdrowie całego stada. W tym kontekście coraz większą popularność zyskują systemy TMR (Total Mixed Ration) – czyli pełnoporcjowe, jednorodne mieszanki paszowe. Choć w skład TMR najczęściej wchodzą kiszonki, śruty i dodatki mineralne, rozdrobniona słoma odgrywa w nich bardzo istotną, często niedocenianą rolę.
Czym właściwie jest TMR?
System TMR polega na jednoczesnym podaniu wszystkich składników dawki pokarmowej w postaci jednorodnej, dobrze wymieszanej masy, którą zwierzęta pobierają bez selekcji. Dzięki temu każda krowa otrzymuje tę samą porcję składników odżywczych – niezależnie od kolejności jedzenia. To ogromna przewaga nad tradycyjnym systemem zadawania paszy „na osobne kupki”.
Dobrze zbilansowany TMR poprawia efektywność żywienia, stabilizuje pracę żwacza, ogranicza wahania pH, a tym samym zmniejsza ryzyko chorób metabolicznych. I właśnie w tym układzie rozdrobniona słoma spełnia kluczową funkcję strukturalną.
Dlaczego słoma jest ważna w TMR?
Choć słoma nie ma wysokiej wartości odżywczej, jej rola w systemie TMR jest nie do przecenienia. Odpowiednio rozdrobniona, pełni funkcję paszy objętościowo-strukturalnej – wpływając korzystnie na:
- czas żucia i przeżuwania (wydłuża aktywność przeżuwania, co sprzyja wydzielaniu śliny i utrzymaniu stabilnego pH żwacza),
- strukturę mieszanki (zapobiega zbytniemu rozwarstwianiu się komponentów),
- pobranie paszy (zwiększa uczucie sytości i stymuluje naturalne zachowania żerowe),
- prewencję zaburzeń trawienia, takich jak kwasica żwacza.
Zbyt krótko rozdrobniona słoma może nie spełniać swojej funkcji strukturalnej, a zbyt długa – może być odrzucana przez krowy. Dlatego tak ważne jest stosowanie odpowiednich maszyn, które zapewnią jednorodny i optymalny rozmiar cząstek.
Jak rozdrabniać słomę do TMR?
Aby słoma była efektywnie wykorzystana w systemie TMR, musi zostać wcześniej dobrze przygotowana – i tu w grę wchodzą specjalistyczne rozdrabniacze do słomy i ścielarki, takie jak te oferowane przez DOZAGRO. Ich zadaniem jest przekształcenie całych bel słomy w jednorodny materiał o odpowiedniej długości włókna – najczęściej w zakresie 3–5 cm.
Rozdrabniacze wyposażone w odpowiednio zaprojektowane bębny tnące lub wirniki zapewniają nie tylko wysoką wydajność pracy, ale także minimalizują stratę materiału. Co więcej, rozdrobniona słoma przygotowana w ten sposób może być:
- bezpośrednio dodana do wozu paszowego,
- używana jako komponent do poprawy struktury kiszonki (np. przy zbyt mokrym materiale),
- stosowana do ścielenia w oborach, zachowując podobną frakcję jak w TMR.
Ile słomy dodawać do mieszanki?
Zalecana ilość słomy w TMR zależy od rodzaju produkcji i poziomu włókna w innych komponentach paszy. Dla krów mlecznych zwykle wystarczające jest 1–1,5 kg słomy dziennie na sztukę, pod warunkiem że reszta dawki zawiera odpowiedni poziom włókna NDF.
W przypadku zbyt intensywnych dawek (np. z dużym udziałem kiszonki z kukurydzy lub koncentratów), dodatek słomy bywa konieczny dla zachowania zdrowia żwacza. Dla młodego bydła opasowego słoma może stanowić nawet 15–20% suchej masy mieszanki, jako bufor i wypełniacz.
Choć słoma może wydawać się paszą „gorszego sortu”, w systemie TMR ma swoje bardzo konkretne i ważne zadanie. Odpowiednio rozdrobniona, reguluje pracę układu pokarmowego, poprawia strukturę mieszanki i ogranicza problemy trawienne. Bez niej trudno mówić o skutecznej, bezpiecznej i długofalowej strategii żywienia krów mlecznych czy bydła opasowego.